Çıtırık: "Köy enstitüleri aydınlanmanın lokomotifiydi"
Adana Baro Başkanı Av. Çıtırık, günümüzde birçok üniversiteden daha donanımlı bir yapıya sahip olmuş Köy Enstitülerinin 76. Yıl kuruluş yıldönümünde yaptığı yazılı açıklamada, "Köy Enstitüleri maalesef günlük kısır siyasi tartışmalara heba edilmiş ve 1954 yılında kapatılmış olması aydınlanmanın lokomotifinin önüne set vurmuştur" dedi
Çıtırık, yazılı açıklamasıonda, 17 Nisan 1940 günü TBMM'de kabul edilen 3803 sayılı yasa ile Köy Enstitülerinin kurulduğunu anımsattı. Çıtırık, şunları kaydetti:
''Uzun savaş yıllarının toplumu yoksullaştırdığı, dinamik nüfusunu tükettiği bir dönemde acil öğretmen ihtiyacının karşılanması için açılan Eğitmen Kursları, sonradan gelecek olan Köy Enstitülerinin öncüsüdür.
EĞİTİMİN ÖNCÜSÜ OLMUŞTU
1 Mart 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşan Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk ; "Bu yurdun gerçek sahibi toplumumuzun büyük çoğunluğunu oluşturan köylüdür. İşte bu köylüdür ki, bugüne kadar bilgi ışığından yoksun bırakılmıştır. Bundan ötürü bir yandan bilgisizliği gidermeye çalışırken, öte yandan da yurt çocuklarını toplumsal ve ekonomik alanlarda etkin ve üretken kılmak için gerekli olan bilgileri öğretme yaklaşımı ulusal eğitimimizin temelini oluşturmaktadır" sözleriyle Cumhuriyeti kuran kadrolar Türkiye'nin köy gerçeğini niteliksel ve niceliksel boyutları ile gördüklerinden, yoksulluk, doğal afetler ve savaşlar nedeniyle harap ve bitap düşmüş olan köylülerimizi yeniden canlandırmak ve toplumsal yaşama hızla entegre edebilmek için bu proje yaşama geçirmiştir.
1940-1946 döneminde 15000 dönüm arazi, köy enstitüleri tarafından tarıma kazandırılmıştır. Aynı dönemde bu okullarda 750 bin fidan dikilmiştir. 12 bin dönümlük alanda bağ-bahçe yapılmıştır. Ayrıca, 150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santrali, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane ve 100 kilometre yol yapılmıştır. Uygulama bahçeleri için sulama suyu bizzat öğrenciler tarafından getirilmiştir. Günümüzde birçok üniversiteden daha donanımlı bir yapıya sahip olan köy enstitüleri, maalesef günlük kısır siyasi tartışmalara heba edilmiş ve 1954 yılında kapatılmıştır. Her şeyden önce köy enstitüleri milli bir projedir. Yani tamamen ülke gerçeklerine uygun bir yapıdadır. Ülkenin ihtiyaçları ve halkın isteklerini karşılamak esasına dayanılarak yapılan bu güzide kurumlardan kimlerin zarar gördüğü bugün daha iyi anlaşılmaktadır. Köy enstitülerinin kapatıldığında bu okullarda toplam 1.308 kadın, 15.943 erkek olmak üzere toplam 17.251 köy öğretmeni yetişmiştir.
İFTİRALAR ATILDI
Ancak zaman içerisinde Köy Enstitüleri'nin "Bolşevik yuvası" olduğu, kız ve erkek öğrencilerinin birlikte eğitim almaları nedeniyle "fuhuş yatağı" olarak nitelendiği ve "din elden gidiyor" şeklinde dönemin egemen güçleri tarafından ortaya atılan iddialarla karalama kampanyaları başlatılmıştır.
Bu kampanyaların sonucunda toplumu dönüştürmede önemli rol üstlenen bu kurumlar, öngörüsü olmayan, çıkarları zedelenen, köyde yaşayan yurttaşların bilinçlenmesinden korkan zihniyet tarafından yok edilerek, tarihin derinliklerine salınmıştır.
İHTİYAÇ VAR
Bugün ilkelerden, amaçlardan, stratejik planlamalardan, tanımlanmış hedef ve politikalardan arındırılmış eğitimin, tam anlamıyla bir keşmekeş içinde bulunduğu ortadadır. Yapılması gereken; elbette ki ''köy enstitüleri'' adıyla okullar açmak değil, dogmatik kabuller yerine analitik düşünceyi esas alan, bilimsel zihniyet inşasını ilke edinen köy enstitüleri anlayışını, eğitimin her alanına yeniden egemen kılmaktır.
Bu duygu, düşünce ve umutlarla, köy enstitülerinin 76. kuruluş yıldönümünü buruk şekilde kutluyoruz. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve projenin mimarları Hasan Ali Yücel, İsmail Hakkı Tonguç ile hayatını kaybeden tüm köy enstitülülere Allah'tan rahmet, hayatta olanlara sağlıklı ömürler diliyoruz.''